|
Borsuk Karol, ur. 1905, zm. 1982, matematyk polski,
jeden z najwybitniejszych topologów, twórca teorii
retraktów i teorii kształtu. Borsuk studiował na
Uniwersytecie Warszawskim i był profesorem tego
Uniwersytetu. W czasie okupacji wykładał na tajnych
kompletach i brał udział w walce podziemnej, za co był
więziony na Pawiaku. Po wyzwoleniu, z matematykiem
polski K. Kuratowskim reaktywował warszawski ośrodek
matematyczny. Od 1952 był członkiem Polskiej Akademii
Nauk. Był także członkiem Papieskiej Akademii Nauk.
Na Międzynarodowym Kongresie Matematyków w
Amsterdamie w 1954 wygłosił jeden z gł. referatów
plenarnych. Był sekretarzem, a w 1980-82 redaktorem
naczelnym polskiego czasopisma matematycznego "Fundamenta
Mathematicae". Borsuk stworzył teorię retraktów;
wprowadzone przez niego tzw. retrakty absolutne, które
są uogólnieniami sympleksów, i tzw. absolutne retrakty
otoczeniowe, które są uogólnieniami wielościanów,
okazały się ważnymi klasami przestrzeni topologicznych.
Był również twórcą teorii kształtu, w której nadaje się
ścisły sens intuicjom związanym z pojęciem kształtu
przestrzeni. Wprowadził do topologii algebraicznej grupy
kohomotopii przestrzeni, zw. także grupami Borsuka -
Spaniera. Wiele twierdzeń topologicznych nosi jego imię,
m.in. twierdzenie o antypodach, twierdzenie o rozcinaniu
i twierdzenie o przedłużaniu homotopii. Wyniki naukowe
Borsuka wchodzą w zakres topologii geometrycznej, w
której przenikają się wzajemnie idee geometryczne i
topologiczne, a rozpatrywane przestrzenie nie są zbyt
abstrakcyjne.
Borsuk był autorem ok. 200 publikacji naukowych,
w tym dwu monografii tyczących teorii retraktów oraz
teorii kształtu: Theory of Retracts ("Monografie
Matematyczne" 1967, t. 44)) oraz Theory of Shape
("Monografie Matematyczne" 1975, t. 59), a także
znakomitego podręcznika akademickiego Geometria
analityczna w n wymiarach (1950), wielokrotnie
wznawianego, po pewnych redukcjach materiału jako
Geometria analityczna wielowymiarowa. Borsuk
wykształcił wielu uczniów, którzy zajmują obecnie
stanowiska naukowe na uczelniach całego świata. |
